Brandnetels in de tuin: verwijderen, gedogen of zelfs aanplanten?

Rupsen van de dagpauwoog op een brandnetel

Je leest steeds vaker dat brandnetels van grote waarde zijn voor vlinders en dat het goed is om ze in je tuin te laten staan of zelfs te kweken. Vlinders als dagpauwoog, kleine vos, gehakkelde aurelia en atalanta kunnen niet leven zonder de brandnetel. Hun rupsen lusten namelijk niets anders dan deze prikplant. Een aanraking met het blad van een brandnetel levert een vervelend brandend gevoel op en de planten zijn niet persé heel sierlijk. Aangezien ze in heel Nederland te vinden zijn, lijkt het misschien logisch om te denken dat vlinders daardoor voldoende plekken hebben om hun eitjes te leggen en hun rupsen te laten groeien. Toch is het goed voor vlinders als er ook brandnetels in jouw tuin mogen staan. Ik leg je uit waarom.

Brandnetels in "de vrije natuur" vs. in tuinen

Brandnetels zijn vaak te vinden langs wegbermen, slootkanten en braakliggende terreinen. Maar dit zijn niet altijd veilige, stabiele plekken voor vlinders. Deze locaties worden vaak gemaaid, bespoten of anderszins verstoord, wat betekent dat de brandnetels (en dus de eitjes en rupsen) daar niet altijd kunnen overleven. Een hoekje in een tuin daarentegen is vaak rustiger en biedt een stabiele en veilige habitat.

Gaat het slecht met brandnetels?

Niet echt: brandnetels zelf zijn behoorlijk taai en overleven onder veel omstandigheden. Maar juist doordat veel mensen ze als onkruid zien en ze actief verwijderen, worden er wel degelijk plekken minder geschikt voor vlinders. Het draait dus niet zozeer om de overleving van de brandnetel, maar om het behoud van veilige, ongestoorde plekken waar vlinders ze kunnen gebruiken.

Een compromis in de tuin

Als je liever geen brandnetels wilt vanwege hun woekerende aard, kun je overwegen om ze beperkt te houden. Bijvoorbeeld:

• Een kleine groep in een hoekje dat je niet vaak gebruikt.

• Brandnetels in een grote pot, zodat ze niet ongecontroleerd uitbreiden.

Zo voeg je toch waarde toe voor vlinders, zonder dat je hele tuin in een brandnetelparadijs verandert.

Nóg meer (ecologische) waarde

Brandnetels trekken ook lieveheersbeestjes aan, die op hun beurt de bladluizen in je tuin te lijf gaan. Handig als natuurlijke plaagbestrijding!

Brandnetels verbeteren de bodemkwaliteit doordat hun wortels voedingsstoffen diep uit de bodem halen en die, wanneer de planten afsterven, teruggeven aan de bovenlaag. Dit proces verhoogt het gehalte aan voedingsstoffen zoals stikstof, wat gunstig is voor tal van andere planten.

Brandnetels bevatten veel ijzer en vitamine C, ook handig dus voor in de keuken! Gebruik vooral het jonge blad en eet het nooit rauw. Gekookt kan brandnetel gebruikt worden in sauzen en soepen en gedroogd kun je er thee van trekken.

Je kunt ook plantenvoeding maken van brandnetels. Het wordt veel gebruikt door ecologische tuinders als meststof en om planten sterker te maken tegen ziekten en plagen. Pluk daarvoor (met handschoenen!) de toppen van brandnetels en doe deze in een emmer (regen)water (verhouding 1kilo gram brandnetels op 10 liter water). Dek de emmer losjes af met een deksel om lucht door te laten maar insecten te weren. Laat het twee tot vier weken staan zodat de brandnetelgier kan fermenteren. Verdun de gier en doe bijvoorbeeld telkens 1 liter gier in een gieter van 10 liter. Et voila, gieten maar!

Het grotere plaatje

Ik heb zelf zo nu en dan een nieuwe brandnetel in de tuin staan, die verplaats ik dan naar een pot, en daar mogen ze weelderig groeien. Uiteindelijk is het helemaal aan jou om te beslissen wat je in jouw tuin wilt. Als je al veel biodiversiteit ondersteunt met andere inheemse planten, maak je een waardevolle bijdrage aan het ecosysteem. Maar zelfs een klein stukje met brandnetels kan al een groot verschil maken voor vlinders en hun nakomelingen. Denk er dus over na wat bij jouw tuin en wensen past—de vlinders zullen je hoe dan ook dankbaar zijn!